زبان و ادبیات فارسی
سیدمهدی دادرس
چکیده
تعیین تلفظ لغات بر اساس وزن عروضی و قافیه، از دیرباز در میان ادبا و لغتنویسان فارسی، مطرح و محل بحث بوده است، و در دورۀ معاصر نیز مصححانِ آثار کهن فارسی به این مقوله توجه نشان دادهاند. اخیراً وحید عیدگاه طرقبهای (1399)، پژوهشی جامع در این باب، با عنوان تلفّظ در شعر کهن فارسی، به طبع رسانده که در آن، یافتههای فراوانی در زمینۀ ...
بیشتر
تعیین تلفظ لغات بر اساس وزن عروضی و قافیه، از دیرباز در میان ادبا و لغتنویسان فارسی، مطرح و محل بحث بوده است، و در دورۀ معاصر نیز مصححانِ آثار کهن فارسی به این مقوله توجه نشان دادهاند. اخیراً وحید عیدگاه طرقبهای (1399)، پژوهشی جامع در این باب، با عنوان تلفّظ در شعر کهن فارسی، به طبع رسانده که در آن، یافتههای فراوانی در زمینۀ تلفظ‌های شاذ و گویشی، به همراه برخی پیشنهادهای تلفظی ارائه شده است. در مقالۀ حاضر برخی حدسهای مؤلف کتاب، بر مبنای ملاحظاتی لغوی، رد شده و مورد نقد قرار گرفته است. از آنجا که این ملاحظات، ناظر به تلفظ لغات است، فرای نقد کتاب و در چشماندازی کلی، میتواند در سایر پژوهشهای مشابهِ آتی مورد استفاده قرار گیرد. مرور این شواهد، گویای چند خطا و ضعف روششناختی در این اثر است: نخست، غفلتِ مؤلف است از پارهای واژههای زبانهای ایرانی میانه و نو. دوم، گرایش وی به نظامسازی، به قیمت چشم بستن بر پارهای استثناها؛ اشکالی که با ادعای «استقرای تام» و نقد «نگاه یکسانساز و تعمیمگر» در پژوهش ایشان، در تضاد است. سرانجام، باید به مهمترین مورد اشاره کرد که غلبۀ نوعی درک تجویزی از مسائل آواییِ گویشی است.
